Een van de meest bijzondere Nederlandse releases om dit jaar naar uit te kijken, is Behind The Dykes – Beat, Blues And Psychedelic Nuggets From The Lowlands 1964-1972. De in een fleurige klaphoes gestoken dubbel-lp bevat een verzameling van veelal obscure singletracks van groepen uit de vroege jaren van de Nederpop – inclusief de band van een nog jonge Jules Deelder. De met smaak en kennis van zaken samengestelde bloemlezing is het kindje van Marco Witkamp, projectmanager catalogue bij platenmaatschappij Universal.
Om meerdere redenen kun je de jaren zestig als een bijzondere periode beschouwen. Een daarvan is dat voor het eerst een generatie jongeren over vrije tijd beschikte en ook wat geld te besteden had. Een aanzienlijk deel daarvan werd gespendeerd aan de singles die vrijwel wekelijks uitkwamen en aangeschaft konden worden in de vele honderden platenzaken die ons land kende. De tienermarkt was daarmee voor platenmaatschappijen heel aantrekkelijk geworden. Het gevolg was dat bij die firma’s de deuren wagenwijd openstonden voor nieuw talent. Hoe onbekend, raar, origineel of tegendraads zo’n groepje ook was, vroeg of laat wapperde er wel iemand met een platencontract.
De erfenis is een enorme verzameling plaatjes – inmiddels vaak peperdure collector’s items – van artiesten en groepen die allemaal een gooi naar de eeuwige roem deden. Meestal tevergeefs. Dat maakte de liedjes, waarin vaak al het enthousiasme en alle creativiteit samengebald waren, niet minder leuk. Integendeel. Als Behind The Dykes – Beat, Blues And Psychedelic Nuggets From The Lowlands 1964-1972 iets laat horen, is het wel dat in de krochten van de Nederpop door groepen als Popera, Nou&, The Bumble Bees, 1-2-3-4-5, The Scarlets, The Sound Of Imker en The Beat Buddies de leukste muziek gemaakt werd. Het was dan ook geen geringe klus om uit al dat moois een selectie te maken, vertelt Marco Witkamp.
Wat gaf de aanzet om deze compilatie te maken?
“Het kwam eigenlijk voort uit het idee om voor de Golden Years Of Dutch Pop Music-reeks een boxje te maken met daarin allemaal bands die maar een enkele single hadden gemaakt. We hebben allerlei banden opgevraagd en kwamen daarop te gekke dingen tegen. Er werd zoveel goede muziek gemaakt in die tijd. Als het om goede, credible popmuziek ging, was Nederland echt het derde land in de wereld. We waren bijvoorbeeld het eerste niet-Engelstalige land met een reeks hits in Amerika, met Shocking Blue, Tee-Set en George Baker Selection. Toen de nieuwe editie van Record Store Day om de hoek kwam kijken, kreeg ik het idee om een selectie van nummers uit die periode te maken en op een dubbel-lp te zetten. En dat in de stijl van die fantastische Nuggets-serie.”
Wat is jouw verklaring voor het feit dat we ten opzichte van de omringende landen zo’n voorsprong hadden?
“Ik denk dat het ermee te maken heeft dat we als land aan de Noordzee hier zee-zenders als Radio Caroline konden ontvangen. Terwijl op de nationale radio niets voorbij Engelbert Humperdinck kwam, werden daar wel alle nieuwste Britse en Amerikaanse hits gedraaid. Verder hebben we veel te danken aan het pionierswerk van de Indo-rockers,. Zij namen de rock &roll die ze op de radiostations van de Amerikaanse marinebases hadden gehoord mee naar Nederland.”
Ik heb ook de indruk dat destijds de drempel om een single te maken heel laag was. Wie een leuk liedje had, mocht al snel een plaatje maken.
“Dat klopt, daar hebben we inderdaad veel van die singles aan te danken. Toch bleken er ook grenzen te zijn. Het label van The Sound Of Imker vond dat die band zo’n bak herrie maakte, dat ze hen alle duizend singles teruggaven. Het is meteen ook een van de kostbaarste singles die op Behind The Dykes staat.”
Ik kan me voorstellen dat je kon kiezen uit honderden van die bijzondere singles. Hoe maakte je de selectie?
“Het was inderdaad een kwestie van ‘kill your darlings’. Het hielp wel als er een leuk verhaal aan zo’n plaatje vastzat. Zo blijkt Popera de eerste band te zijn van de eind vorig jaar overleden dichter Jules Deelder. Dimitri is het pseudoniem van Toon van Driel, die later bekend zou worden met stripseries als Stamgasten en F.C. Knudde. Voordat hij een bekende striptekenaar werd, heeft hij dus een singletje opgenomen – dat ook nog eens een heel tof liedje is. Dat laatste was natuurlijk ook erg belangrijk: een nummer moest leuk, apart en goed zijn. Verder staat de enige Engelstalige single erop die Boudewijn de Groot onder de naam Baldwin uitbracht. Erg tof is ook The Haigs, de band van Barry Hay voordat hij naar The Golden Earrings overstapte. 1-2-3-4-5 was een project van producer Bob Bouber en de band Peter And The Beats, die samen een single hebben uitgebracht: Neem Me Mee Sexy Natel. Het was een cover van het Engelstalige nummer The Snake. Op de tape vonden we naast de officiële single-uitvoering ook hun versie van het origineel. Deze opname ziet via deze compilatie voor het eerst sinds 1967 het licht. Op andere tapes ben ik nog veel meer bijzondere nummers tegengekomen…”
Er staan daarnaast toch ook wat bekendere bands op, zoals The Motions en The Outsiders. Had dat een speciale reden?
“Het zijn bands die in Nederland wel groot waren, maar die in het buitenland nooit echt zijn doorgebroken. We hebben dat met het oog op de buitenlandse markt gedaan, want de compilatie is ook opgepikt door Record Store Day in Engeland en Amerika. Om die reden heb ik ook Love Buzz van Shocking Blue erbij gezet. Die band heeft het wel gemaakt in het buitenland, maar weinig mensen weten dat dit nummer oorspronkelijk van hen was – en niet van Nirvana, dat Love Buzz als debuutsingle uitgebracht heeft.”
Was het lastig om al die banden op te sporen? Je hoort wel eens dat er in de loop van de jaren veel zoekgeraakt is.
“We hebben een groot archief in Engeland, waar alles goed bewaard wordt. Ik heb daar heel veel terug kunnen vinden. We hebben natuurlijk ook als voordeel dat veel labels waarop vroeger al dat moois verschenen is, zoals Negram, Relax, Decca en Havoc, allemaal bij ons terechtgekomen zijn. Op de binnenhoes van het album zie je de dozen van de tapes die we daadwerkelijk gebruikt hebben. Een aantal van de nummers, o.a. van Sandy Coast en The Motions, was al eens gedigitaliseerd voor eerdere compilaties. Kwaliteit stond in elk geval voorop. Het geluid moest optimaal zijn.”
Je hebt zelf ook de hoestekst en de verhaaltjes bij alle nummers geschreven. Was het moeilijk om aan al die informatie te komen?
“Er is gelukkig een aantal websites en online databases waar veel informatie te vinden is. Als er meerdere bronnen zijn die hetzelfde beweren, ben ik ervan uitgegaan dat die gegevens klopten. Het is een soort muzikale archeologie. Graven in de krochten van de Nederpop. Heel erg leuk. Soms stuit je op heel weinig. Over zangeres Nanda was bijvoorbeeld niets te vinden, behalve dan dat ze ook ooit balletdanseres was geweest. Dat vond ik dus op een site die aan ballet gewijd was. Over het duo Pol & Paul ontdekte ik dat Jan ten Hoopen veel later televisiepresentator is geworden en in 1989 nog een singeltje gemaakt heeft met de titel Je Bent Alles. Het is ontzettend leuk om dat allemaal naar boven te spitten.”
Nog een vraag voor de vinylnerds onder ons: er staan van die typische hippiekreten in de uitloopgroef, zoals ‘jemig de pemig’ en ‘stuffkikker’. Wiens ludieke idee was dat?
“Het was een suggestie van Record Industry, waar de lp’s geperst worden. Ik heb dus een viertal toepasselijke kreten gestuurd. Dat vonden we wel grappig. Ik ben erg blij met hoe het er als geheel uit kwam te zien. Het artwork is gemaakt door de Rotterdamse ontwerper Nathan van der Veer. Er zijn heel wat schetsen heen en weer gegaan, maar er is iets heel moois uit gekomen.”
Verwacht je dat er nog volgende delen komen?
“We moeten natuurlijk afwachten hoe dit eerste deel het gaat doen. Behind The Dykes komt uit in een oplage van drieduizend exemplaren, op gekleurd vinyl. In Nederland zal de release goed beschikbaar zijn, maar het voordeel van Record Store Day is dat je zo’n plaat dus ook in landen als Engeland en Amerika kunt uitbrengen. Zoals ik al aangaf: er is materiaal genoeg. We zouden zelfs nog jaren vooruit kunnen. Dus daar zal het niet aan liggen.”
Tekst: Robert Haagsma (Lust For Life Magazine)
Dit interview verscheen eerder dit jaar in het Record Store Day Magazine .
Behind The Dykes is vanaf zaterdag 26 september exclusief verkrijgbaar bij deze platenzaken.
